દિલ્હી-

તમે જોયું જ હશે કે કાર અથવા ટુ વ્હીલરના એક ટાયરની ગોઠવણી બગડે તો ગાડી ચલાવવમાં તકલીફ પડે છે એ જ રીતે, મંગળ પણ તેની ધરી પર સીધો ગોળ નથી ફરી રહ્યો. તે પોતાનુ સંતુલન ગુમાવી રહ્યો છે. વિજ્ઞાનીઓ આ રહસ્યમય અંસંતુલન વિશે ખૂબ જ આઘાત અને પરેશાન છે. આશ્ચર્યની વાત એ છે કે, મંગળની ગતિ નબળી પડી રહી છે. અમેરિકન જિયોફિઝિકલ યુનિયન દ્વારા તાજેતરમાં આ હકીકતનો ખુલાસો કરવામાં આવ્યો છે.

મંગળ તેની ધરી ઉપર સીધો ગોળ ફરી રહ્યો નથી. તે અંસતુલિત રીતે ગોળ ફરી રહ્યો છે. મંગળ ગ્રહ દર 200 દિવસે તેની ધરીથી 4 ઇંચની અંતરે અલગ થઇ રહ્યો છે. આ પ્રક્રિયાને ધ ચાન્ડલર વોબબલ કહેવામાં આવે છે. તેનું નામ ખગોળશાસ્ત્રી શેઠ કાર્લો ચાંડલરના નામ પર રાખવામાં આવ્યું. તેમણે આ પ્રક્રિયા લગભગ એક સદી પહેલા શોધી કાઢી હતી.

આ રીતે મંગળ આપણા સૌરમંડળમાં ફેરવતો બીજો ગ્રહ બની ગયો છે. મંગળ પહેલાં, તેની ધરી પર સીધા ગોળ ન ફરવાનો રેકોર્ડ ફક્ત પૃથ્વી સાથે હતો. અમેરિકન જિયોફિઝિકલ યુનિયન - એજીયુ અનુસાર, આ એક ભૂ-ભૌતિક પ્રવૃત્તિ છે જેમાં કોઈ પણ ગ્રહ સીધી તેની ધરી પર ફરતો નથી. જાણે તેની ગોઠવણી બદલાઈ ગઈ હોય.  ધરતી પણ અસંતુલિક છે. તે તેની ધરીથી 30 ફૂટ ખસકી ગઇ છે. આશ્ચર્યચકિત પૃથ્વી 433 દિવસ પછી એકવાર દેખાય છે. જ્યારે મંગળનું આશ્ચર્યજનક દર 200 દિવસે એકવાર દેખાય છે. આ હોડ એ વિશ્વભરના વૈજ્ઞાનિકો માટે એક પઝલ છે, પરંતુ કેટલીક ગણતરીઓના આધારે, વૈજ્ઞાનિકો દાવો કર્યો છે કે તે થોડીક સદીઓમાં તેના પોતાના પર સમાપ્ત થઈ જશે. 

જો કે, પૃથ્વીનું અઅંતુલન ધીમે ધીમે મજબૂત અને લાંબી થઈ રહ્યું છે. આની પાછળ, વાતાવરણમાં પરિવર્તન અને મહાસાગરોના દબાણ જવાબદાર હોઈ શકે છે. પરંતુ મંગળનું આશ્ચર્યજનક ખૂબ રહસ્યમય છે. 18 વર્ષના ડેટાના વિશ્લેષણ પછી કરવામાં આવેલા નવા અભ્યાસ મુજબ, વૈજ્ઞાનિક માત્ર જાણી શક્યા છે મંગળ અસંતુલિત છે તે  આ પાછળનું કારણ શોધી શક્યા નથી. આ અભ્યાસ ત્રણ ઉપગ્રહોથી એકત્રિત કરવામાં આવેલા ડેટાના આધારે કરવામાં આવ્યો છે. આ ઉપગ્રહો છે - મંગળ ઓડિસી, મંગળ રિકોનિસન્સ ઓર્બિટર અને મંગળ ગ્લોબલ સર્વેયર. વૈજ્ઞાનિકોને એક વાર લાગ્યું હતું કે આ અંસતુલન જાતે જ સમાપ્ત થઈ જશે, પરંતુ તે વર્ષ-દર-વર્ષ મજબૂત થતી રહી છે.

મંગળ પર કોઈ સમુદ્ર નથી, તેથી એવું માનવામાં આવે છે કે ત્યાંના વાતાવરણના દબાણમાં પરિવર્તનને કારણે મંગળની હંગામો સમાપ્ત થતો નથી. જો કે, આ વિશે વધુ અભ્યાસની જરૂર છે. એલેક્સ કોનોપલેવ, એરોસ્પેસ એન્જિનિયર જે નાસાના જેપીએલ પર કામ કરે છે, જણાવ્યું હતું કે આ સ્ટ્રટરિંગનું યોગ્ય આકારણી કરવા માટે વર્ષો સુધી યોગ્ય ડેટાનું વિશ્લેષણ કરવું જરૂરી છે. તેમજ યોગ્ય દેખરેખ રાખવી પડશે. ભવિષ્યમાં, એવી સંભાવના હોઇ શકે છે કે જ્યારે તેની ધરી પર ફરતી વખતે મંગળ એટલો બગડવાનું શરૂ કરશે કે તેની ગતિ નબળાઇને રહે છે. કારણ કે કોઈ પણ ગ્રહ તેની પોતાની ધરી પર ફેરવવાનું કારણ તેના કેન્દ્રમાં એટલે કે પોપડાની બહારના સ્તર સાથે યોગ્ય સંકલન છે. જો આ સંકલન બગડે તો ગ્રહ તૂટી શકે છે.