દિલ્હી-

વારાણસીની ગંગા નદીમાં હજારો કિલોમીટર દૂર દક્ષિણ અમેરિકાની એમેઝોન નદીમાં જોવા મળતી માઉથ કેટફિશ માછલી ગંગામાં મળી આવી છે જે ઘણી આશ્ચર્યની વાત છે અને વિજ્ઞાનીઓ પણ ચિંતામાં મુકાયા છે.

વારાણસીમાં રામનગરમાં રમણા પાસેથી પસાર થતી ગંગા નદીમાં ખલાસીઓને વિચિત્ર માછલી મળી હતી. બીએચયુના ફિશ વૈજ્ઞાનિકોએ તેને દક્ષિણ અમેરિકાની એમેઝોન નદીમાં મળી આવેલા સોકમાઉથ કેટફિશ તરીકે ઓળખાવી છે. વૈજ્ઞાનિકોએ ચિંતા વ્યક્ત કરી કે આ માછલી માંસાહારી છે અને તેના જીવસૃષ્ટિ માટે પણ ખતરો છે.

જોકે નદીઓ તેમના ઉંડાણોમાં ઘણા રહસ્યો હોય છે, તે સમયે વારાણસીના રામનગર ગામની રમના ગામ નદીમાં ડોલ્ફિનના બચાવ અને બચાવમાં રોકાયેલા ગંગા પ્રહરીસની ટીમે માછલીના રૂપમાં એક અજાયબી અનુભવી હતી, જે ગંગામાંજ નહી. પરંતુ આખા ભારત અને દક્ષિણ એશિયામાં જોવા નથી મળતી.

વિચિત્ર મોઢા વાળી માછલી દક્ષિણ અમેરિકાની એમેઝોન નદીમાં હજારો કિલોમીટર દૂર સકરમાઉથ કેટફિશની જેમ દેખાતી હતી. વાઇલ્ડલાઇફ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઈન્ડિયા અને નમામી ગંગા યોજના સાથે સંકળાયેલા જળચર પ્રાણીઓના સંરક્ષણ માટે કામ કરતા ગંગા નજર રાખનારા દર્શન નિશાદે જણાવ્યું હતું કે તેમને આ વિચિત્ર માછલી બીજી વખત ડોલ્ફિન્સના સંરક્ષણ દરમિયાન મળી હતી. પ્રથમ સોનેરી રંગની માછલી મળી આવી, જેને ભારતીય વન્યપ્રાણી સંસ્થાન દ્વારા અમેરિકન એમેઝોન નદીમાં મળી આવેલી સરકમાઉથ કેટફિશ તરીકે ઓળખવામાં આવી હતી, ફરી એકવાર આ માછલી મળી આવી છે.

વૈજ્ઞાનિકોએ દાવો કર્યો છે કે આ માછલી ગંગા ઇકોસિસ્ટમને નષ્ટ કરી શકે છે. વૈજ્ઞાનિકોએ પણ સલાહ આપી કે આ માછલી એકવાર ગંગામાં મળી આવે ત્યારે તેને છોડવી ન જોઈએ. હવે સવાલ એ ઉભો થાય છે કે આખરે હજારો કિલોમીટર દૂર દક્ષિણ અમેરિકાની એમેઝોન નદીમાં મળી આવેલી સરકમાઉથ કેટફિશ ગંગામાં કેવી રીતે પહોંચી? બીએચયુના પ્રાણીવિજ્ઞાનીઓ પાસે જવાબ હતો. માછલી વૈજ્ઞાનિક પ્રોફેસર બેચનલાલે જણાવ્યું કે આ માછલી દક્ષિણ અમેરિકામાં જોવા મળે છે જેને સર્કમાઉથ કેટફિશ કહે છે.

સરકમાઉથ કેટફિશ પણ ઘણા રંગોમાં મળી શકે છે, પરંતુ ગંગામાં તેનો સમાવેશ ગંગા ઇકોસિસ્ટમ માટે મોટો ખતરો છે કારણ કે આ માછલી માંસાહારી છે અને આસપાસના પ્રાણીઓ ખાઈને જીવે છે. આને લીધે, તે કોઈ પણ મહત્વપૂર્ણ માછલી અથવા જીવતંત્રને વિકસિત થવા દેતી નથી, જ્યારે આ માછલીનું પોતાનું ખાદ્ય મૂલ્ય છે કારણ કે તે સ્વાદહીન છે.

આ અર્થમાં, તે ગંગા ઇકોસિસ્ટમ માટે એક મોટો ખતરો છે. હવે, ગંગા જેવી નદીમાં પ્રવેશ્યા પછી, તેના વધારાને રોકી શકાતી નથી. આ માછલી તેની સુંદરતાને લીધે આર્નેમેન્ટલ માછલીઓની શ્રેણીમાં આવે છે અને લોકો તેને માછલીઘરમાં પ્રેમથી પાળે છે પરંતુ જ્યારે કેટફિશ મોટી થાય છે ત્યારે તે તેને ગંગામાં છોડી દે છે. આમ કરવાથી હવે ખૂબ જ ખોટા પરિણામો આવી રહ્યા છે.