દિલ્હી-

બિહારનું એક ગામ, જે એક સમયે તેના ફેબ્રિક પ્રોડક્શન માટે જાણીતું હતું, તે આજે ત્યાથી આઇઆઇટીયન બહાર આવી રહ્યા છે. પાવરલૂમનો અવાજ પણ અહીં જેઇઇની તૈયારી કરી રહેલા વિદ્યાર્થીઓને ખલેલ પહોંચાડતો નથી. અહીંના વિદ્યાર્થીઓની તૈયારીનું મોડેલ પણ આશ્ચર્યજનક છે. તેરા તુઝકો અર્પણ ફોર્મ્યુલા પર, અહીંનાં બાળકો તેમના વરિષ્ઠ લોકો પાસેથી પ્રેરણા અને માર્ગદર્શન લઈ રહ્યાં છે. 

બિહારના ગયા જિલ્લાના માનપુર વિસ્તારમાં પટવાટોલી નામનું એક ગામ છે. અહીંના દરેક ઘર અને દરેક ગલીમાં પાવરલૂમનો સતત અવાજ તેને અન્ય જગ્યાએથી જુદો બનાવે છે. ચૂંટણી પ્રવાસ દરમિયાન એક પત્રકાર ત્યા પહોંચ્યો ત્યારે અહીં એક વિશેષ પુસ્તકાલય જોવા મળ્યું. એક પુસ્તકાલય જે પુસ્તકોની સંખ્યા માટે નહીં પરંતુ તેના હેતુ માટે અનન્ય છે. એક વિશાળ ઓરડામાં ચાલતું આ પુસ્તકાલય તે તમામ વિદ્યાર્થીઓની સખત મહેનતનું સાક્ષી છે જેમણે સફળ મર્યાદિત સંસાધનો હોવા છતાં, જેઈઇને તોડવામાં અને આઈઆઈટીમાં પ્રવેશ મેળવવામાં સફળ રહે.

આ લાઇબ્રેરીના કર્તા ચંદ્રકાંત પાથેશ્વરીએ જણાવ્યું હતું કે પટવાટોલી પહેલા બિહારના માન્ચેસ્ટર તરીકે જાણીતો હતો. કારણ કે ત્યાં લૂમ દ્વારા બેડશીટ, ટુવાલ, સ્કર્ટ વગેરેનું ઉત્પાદન થાય છે. પરંતુ હવે તે આઈઆઈટીયનના ગામ તરીકે પણ ઓળખાય છે. દર વર્ષે આ ગામના એક ડઝનથી વધુ વિદ્યાર્થીઓ જેઇઇમાં કોઈ મોટી કોચિંગ વિના પરીક્ષા પાસ કરે છે. સફળતાની આ વાર્તા વરિષ્ઠ લોકોની મહેનત અને માર્ગદર્શનથી આ લાઇબ્રેરીમાં લખી છે.

લાઇબ્રેરી કોઈ સરકારી લાઇબ્રેરી નથી પણ આ ગામના યુવાનોના આર્થિક સહયોગથી ચાલે છે જે આઇઆઇટીમાં સફળતા મેળવ્યા બાદ આજે વિદેશમાં કાર્યરત છે. 1996 માં જ્યારે ગામના જીતેન્દ્ર નામના યુવકે આઈઆઈટીમાં પ્રવેશ મેળવ્યો હતો. અહીંના બાળકો તેનાથી ખૂબ પ્રેરિત હતા. જેઇઇ માટેની તૈયારીનો ક્રેઝ બની ગયો છે. જીતેન્દ્રએ આ પુસ્તકાલય અહીં વૃક્ષા બી ચેન્જ ઇન્સ્ટિટ્યૂટના નામે શરૂ કર્યું હતું, જ્યાં બધા રસ ધરાવતા બાળકો મફતમાં આવીને વાંચી શકે છે. અહીં પુસ્તકો ગોઠવાયા હતા.

પાટવોલીનું આ પુસ્તકાલય ઘણી રીતે વિશેષ છે. અહીં કોઈપણ વિદ્યાર્થી નિ: શુલ્ક અભ્યાસ કરી શકે છે. આઈઆઈટીની તૈયારી કરતા વિદ્યાર્થીઓને આ ગામના સિનિયરો દ્વારા ઓનલાઇન કોચિંગ આપવામાં આવે છે, જેમણે આઈઆઈટીમાં અભ્યાસ કર્યો છે અથવા અભ્યાસ કરી રહ્યો છે. 10 અને 12 ની બોર્ડની પરીક્ષાની તૈયારી કરનારા બાળકો પણ અહીં જ આવે છે. જો શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ લોકડાઉનમાં બંધ હોય, તો ઘરે બેઠેલા યુનિવર્સિટીના વિદ્યાર્થીઓ પણ અહીં આવે છે અને તેમના ઓનલાઇન વર્ગોમાં હાજરી આપે છે.

પુસ્તકાલયમાં હાજર દસમા વિદ્યાર્થીની સુમનએ જણાવ્યું કે તે ચાર વર્ષથી અહીં આવી રહી છે. 12 માં વિજ્ઞાનનો અભ્યાસ કરવાનો ઈરાદો હતો પરંતુ તે સ્વર્ગીય પિતાના સ્વપ્નને પૂર્ણ કરવા માટે આઈએએસ બનવા માંગે છે. સીમા કુમારી 11 માં અભ્યાસ કરે છે અને તે ઘરના પાવરલૂમના અવાજથી દૂર અહીં શાંતિથી અભ્યાસ કરવાનું પસંદ કરે છે. બિંદુલાલ જેએનયુમાં ચીની ભાષાના વિદ્યાર્થી છે. અહીં ઘરે રહીને, અમે પુસ્તકાલયમાં બેઠેલા ઓનલાઇન વર્ગમાં ભાગ લે છે. આકાશ કુમાર અહીં ગામના વરિષ્ઠ અને આઈઆઈટીઆઈના કુલદીપ સરના ઓનલાઇન વર્ગમાં વ્યસ્ત હતા.