દિલ્હી-

વર્ષ 2017 માં ભારતના કડક વલણને પગલે ચીને ભૂતનની બાજુમાં આવેલા ડોકલામમાં છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં વાસ્તવિક ક્ષેત્રની લાઇનની બાજુમાં તેના ક્ષેત્રમાં હવાઇ મથકોની સંખ્યા બમણી કરી દીધી છે. આ ઉપરાંત ભારતીય વિમાન અને મિસાઇલોને ફટકારવા માટે હવાઈ સંરક્ષણ સ્થિતિ અને હેલિપોર્ટની સંખ્યા પણ બમણી કરવામાં આવી છે. લદાખમાં તણાવ પેદા કરતા પહેલા ચીને આ તૈયારી કરી હતી, જેના કારણે તેનો હેતુ હવે ખુલ્લામાં આવી રહ્યો છે.

રિપોર્ટ અનુસાર, ડોકલામમાં ભારત તરફથી મળેલા આંચકા બાદ ચીને તેના વ્યૂહાત્મક લક્ષ્યોમાં ફેરફાર કર્યો હતો. ગ્લોબલ ઇન્ટેલિજન્સ વોચ ડોગ STARTFOR દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા એક અહેવાલમાં સેટેલાઇટ છબીઓએ ટાંક્યું છે કે આ ચીની સૈન્ય સ્થાપનો ભારતીય સુરક્ષાને સીધી અસર કરી રહી છે. સંસ્થાના વરિષ્ઠ વૈશ્વિક વિશ્લેષક સિમ ટેકએ કહ્યું હતું કે ચીનના લશ્કરી મથકો લદ્દાખ અડચણ પહેલા જ તૈયાર કરવામાં આવ્યા હતા, જે દર્શાવે છે કે પૂર્વી લદ્દાખમાં આ તનાવ ચીનના સરહદી વિસ્તારો પર ફરીથી નિયંત્રણ મેળવવા માટે સતત ચાલતો રહ્યો છે. જવું એ પ્રયત્નોનો એક ભાગ છે.

ટેકે કહ્યું હતું કે ચીનના તેના લશ્કરી થાણાઓમાં અપગ્રેડ હજી પૂર્ણ નથી. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, 'લશ્કરી મથકોના વિસ્તરણ અને નિર્માણ હજી પણ મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં ચાલુ છે. તેથી, ભારતની સરહદ પર જે તનાવ ચાલે છે તે ડ્રેગનના લાંબા સમયથી ચાલતા ઇરાદાની શરૂઆત છે. ' ભારત માટે પરિણામ સ્પષ્ટ દેખાઈ રહ્યું છે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, "એકવાર જ્યારે ચીન તેના લશ્કરી મથકોનું નિર્માણ પૂર્ણ કરશે, ત્યારે આ સૈન્ય મથકો ચીનને ભારત વિરુદ્ધ વધુ વ્યાપક કાર્યવાહી કરવામાં મદદ કરશે."

રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ચીન ભારત સાથે વાસ્તવિક નિયંત્રણ રેખા પર 13 સંપૂર્ણપણે નવી સૈન્ય સ્થિતિઓ બનાવી રહ્યું છે. તેમાં ત્રણ એર બેઝ, 5 કાયમી એર ડિફેન્સ પોઝિશન્સ અને પાંચ હેલિપોર્ટ્સ શામેલ છે. તેમાંથી, મેમાં લદ્દાખ કટોકટીની શરૂઆત પછી 4 નવા હેલિપોર્ટો બનાવવામાં આવ્યા છે. ભારતની સરહદ પર ચીનના લશ્કરી વિસ્તરણમાં હવાઇ મથક, ઇલેક્ટ્રોનિક લડાઇ સુવિધા, હેલિપોર્ટ અને હવા સંરક્ષણ સ્થળોનું નિર્માણ શામેલ છે.

સ્ટાર્ટફોર અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે ભારતીય મોરચે ચીનની સૈન્ય તૈનાત મોટી વ્યૂહરચનાનો ભાગ છે. આ તે જ રીતે છે જેમ ચીનનું લક્ષ્ય દક્ષિણ ચીન સમુદ્રમાં છે. ચીને દક્ષિણ ચાઇના સમુદ્રમાં કૃત્રિમ ટાપુઓ બનાવ્યા અને બાદમાં તેને સંપૂર્ણ નૌકા પાયામાં પરિવર્તિત કર્યા. ચીનના આ પગલાને દક્ષિણ ચીન સમુદ્રના ઘણા દેશોએ નકારી કાઢ્યુ છે. દક્ષિણ ચીન સમુદ્રમાં મફત શિપિંગ માટે ભારત અમેરિકાની સાથે ઉભું છે, જેનાથી ચીન પણ ખળભળાટ મચી ગયો છે.

રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ચીન લડાખમાં લશ્કરી ક્ષમતાનું પ્રદર્શન કરીને ભવિષ્યમાં કોઈપણ ભાવિ પ્રતિકાર અથવા લશ્કરી કાર્યવાહીને નિરાશ કરવાની કોશિશ કરે છે, દક્ષિણ ચીન સમુદ્રની વ્યૂહરચનાને દોહરાવી દે છે. ચીન પોતાનું સૈન્ય વર્ચસ્વ વધારવા માટે હવા ક્ષમતા વધારવા પર ઘણું ભાર મૂકે છે. તેથી જ ચીન હવાઈ સંરક્ષણની ચાર સ્થિતિ બનાવી રહ્યું છે. આમાં વિમાન માટેના વધારાના રનવે અને આશ્રયસ્થાનોનો સમાવેશ થાય છે.