ચીનના ઝેંગઝોઉમાં આવેલી ફોક્સકોન દ્વારા સંચાલિત વિશ્વની સૌથી મોટી iPhone ફેક્ટરીના કામદારો વિશે ચોંકાવનારા અહેવાલો સામે આવ્યા છે. એક અગ્રણી શ્રમ અધિકાર જૂથ, ચાઇના લેબર વોચ (CLW), ના અહેવાલ મુજબ, Apple ના નવીનતમ iPhone 17 (અને અન્ય મોડલ) એસેમ્બલ કરતા કામદારો અનિશ્ચિત પરિસ્થિતિઓ, લાંબા સમય સુધી ઓવરટાઇમ, વિલંબિત વેતન અને વંશીય લઘુમતીઓ સામે ભેદભાવનો સામનો કરી રહ્યા છે.

શ્રમ કાયદાનું ઉલ્લંઘન: મોસમી કામદારોનું શોષણ

ફાઇનાન્શિયલ ટાઇમ્સના અહેવાલને ટાંકીને, CLW એ ખુલાસો કર્યો છે કે પીક સીઝન દરમિયાન ફેક્ટરીમાં કામ કરતા અંદાજિત ૨૦૦,૦૦૦ કામદારોમાંથી અડધાથી વધુ 'ડિસ્પેચ વર્કર્સ' એટલે કે મોસમી કર્મચારીઓ છે. ચીનના કાયદા મુજબ, કંપનીને તેના કુલ કર્મચારીઓના ૧૦ ટકાથી વધુ ને મોસમી કામદારો તરીકે રાખવા પર પ્રતિબંધ છે, તેમ છતાં ફોક્સકોન આ કાયદાનું ગંભીર ઉલ્લંઘન કરી રહી છે. CLWના અહેવાલ મુજબ, આ મોસમી કામદારોને અલગ-અલગ ચુકવણી સમયપત્રકનો સામનો કરવો પડે છે. પીક સીઝન દરમિયાન ફેક્ટરી છોડતા અટકાવવા માટે તેમના પગારનો એક ભાગ રોકી રાખવામાં આવે છે. આ મોસમી કામદારોને કાયમી કર્મચારીઓ જેવા લાભો મળતા નથી, જેમાં પેઇડ સિક લીવ, પેઇડ વેકેશન, મેડિકલ વીમો અને કંપની પેન્શન યોગદાનનો સમાવેશ થાય છે. CLW એ એવો પણ દાવો કર્યો છે કે ચોક્કસ વંશીય લઘુમતીઓ (જેમ કે શિનજિયાંગના ઉઇગુર મુસ્લિમો) અને ગર્ભવતી મહિલાઓની ભરતીમાં વ્યવસ્થિત ભેદભાવ જોવા મળે છે.

ચીનમાં શ્રમ શોષણની પ્રણાલીગત સમસ્યા

CLW જેવી સંસ્થાઓના મતે, ચીનમાં કામદારોના અધિકારોનું ઉલ્લંઘન એક વ્યાપક અને પ્રણાલીગત સમસ્યાનો ભાગ છે. દેશમાં પ્રણાલીગત બળજબરીથી મજૂરી પ્રચલિત છે, ખાસ કરીને વંશીય લઘુમતીઓ સામે. વેતનની ચુકવણી ન કરવી, જોખમી પરિસ્થિતિઓમાં કામ કરવું અને અતિશય ઓવરટાઇમ જેવા અધિકારોનું ઉલ્લંઘન સતત બહાર આવ્યું છે.

ભલે ચીનમાં અનેક શ્રમ કાયદા અસ્તિત્વમાં હોય, પણ જમીન પર તેનો કડક અમલ થતો નથી. વધુમાં, ત્યાં સ્વતંત્ર યુનિયન બનાવવું ગેરકાયદેસર છે, અને ફરિયાદ કરનારા કામદારોને ધમકીઓ અને દેખરેખનો સામનો કરવો પડે છે. ૨૦૧૯ પછી આ પરિસ્થિતિ વધુ ગંભીર બની હોવાનું કહેવાય છે.