15, જુલાઈ 2024
નવીદિલ્હી |
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં ભારતમાં લોકોની પેમેન્ટ કરવાની રીતમાં મોટો ફેરફાર થયો છે. આપણો દેશ ધીરે ધીરે કેશલેસ ઈકોનોમી તરફ આગળ વધી રહ્યો છે. તાજેતરનો અહેવાલ દર્શાવે છે કે, છેલ્લા ૬ વર્ષમાં રિટેલ ડિજિટલ પેમેન્ટ્સમાં ૧૦૦ ટકાથી વધુ વૃદ્ધિ જાેવા મળી છે. રિપોર્ટમાં અનુમાન લગાવવામાં આવ્યું છે કે, આગામી ૬ વર્ષમાં દેશમાં ડિજિટલ રિટેલ પેમેન્ટમાં ૧૦૦ ટકા વૃદ્ધિ થઈ શકે છે. કીર્ની અને એમેઝોન પેના સંયુક્ત અહેવાલ 'હાઉ અર્બન ઈન્ડિયા પેજ'ને ટાંકીને સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈએ જણાવ્યું છે કે, વર્ષ ૨૦૩૦ સુધીમાં ભારતમાં રિટેલ ડિજિટલ પેમેન્ટ વર્તમાન સ્તરથી બમણું થઈને ઇં૭ ટ્રિલિયન સુધી પહોંચી શકે છે. રિપોર્ટ અનુસાર છેલ્લા ૬ વર્ષમાં એટલે કે ૨૦૧૮ થી ૨૦૨૪ દરમિયાન દેશમાં ેંઁૈં પેમેન્ટમાં ૧૩૮ ટકાનો વધારો થયો છે.
રિપોર્ટ અનુસાર નાણાકીય વર્ષ ૨૦૧૭-૧૮માં ભારતમાં ઇં૩૦૦ બિલિયનની રિટેલ પેમેન્ટ ડિજિટલ રીતે કરવામાં આવી રહી હતી. નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૩-૨૪માં તેમની કિંમત વધીને ઇં૩.૬ ટ્રિલિયન થઈ ગઈ. આના પરથી આપણે કલ્પના કરી શકીએ છીએ કે, છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં દેશમાં ડિજિટલ પેમેન્ટની સ્વીકૃતિ કેવી રીતે વધી છે અને હવે લોકો મોટા પાયે ડિજિટલ રિટેલ પેમેન્ટ કરી રહ્યા છે.
ભારતમાં ડિજિટલ થઈ રહેલી છૂટક ચુકવણીનો વ્યાપ એ હકીકત પરથી જાણી શકાય છે કે ૨૦૨૨માં વિશ્વભરમાં કરવામાં આવેલી આવી તમામ ડિજિટલ ચૂકવણીઓમાંથી લગભગ અડધી ચૂકવણી એકલા ભારતમાં કરવામાં આવી હતી. રિપોર્ટ અનુસાર ૨૦૨૨માં વૈશ્વિક ડિજિટલ પેમેન્ટ વોલ્યુમમાં એકલા ભારતે ૪૬ ટકા યોગદાન આપ્યું છે. ેંઁૈં ઉપરાંત ભારતમાં ડિજિટલ પેમેન્ટના માધ્યમોમાં કાર્ડ્સ અને ડિજિટલ વૉલેટ્સ દ્વારા વ્યવહારોનો પણ સમાવેશ થાય છે. જાેકે તેઓ ડિજિટલ ટ્રાન્ઝેક્શનના મૂલ્યમાં માત્ર ૧૦ ટકા યોગદાન આપી શકે છે. નોંધનિય છે કે, ેંઁૈંની શરૂઆત ભારતમાં વર્ષ ૨૦૧૬માં કરવામાં આવી હતી. નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા એટલે કે નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયા (દ્ગઁઝ્રૈં) એ તેને વિકસાવ્યું છે. તે આંખના પલકારામાં એક બેંક ખાતામાંથી બીજા ખાતામાં નાણાં ટ્રાન્સફર કરવાની સુવિધા પૂરી પાડે છે. સમગ્ર વિશ્વમાં ેંઁૈંની પ્રશંસા થઈ છે. ભારતમાં ડિજિટલ પેમેન્ટને આગળ વધારવામાં ેંઁૈંનું સૌથી મોટું યોગદાન છે. ભારતનું ઈ-કોમર્સ માર્કેટ પણ ડિજિટલ ઈકોનોમીમાં વધી રહ્યું છે. રિપોર્ટ અનુસાર વર્ષ ૨૦૨૨માં ભારતના ઈ-કોમર્સ માર્કેટનું કદ ઇં૭૫ બિલિયનથી ઇં૮૦ બિલિયન હતું. વર્ષ ૨૦૩૦ સુધીમાં તેમાં ૨૧ ટકાનો વધારો થઈ શકે છે.