અમદાવાદ-

આ સર્વે દરમિયાન 15થી 19 વર્ષની પરિણીત છોકરીઓ પૈકી 5.2% છોકરીઓ માતા બની ગઈ હતી અથવા તો પ્રેગ્નેન્ટ હોવાનું જાણવા મળ્યું હતું. ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં આ આંકડો 6.7% જ્યારે શહેરી વિસ્તારોમાં 2.6% જાણવા મળે છે. આ સર્વેમાં એવું પણ જાણવા મળ્યું કે ગુજરાતમાં 27.7% પુરુષો એવા છે કે જેઓના લગ્ન 21 વર્ષની ઉંમર પહેલા થઈ ગયા જ્યારે તેઓના લગ્નની કાયદાકીય ઉંમર 21 વર્ષ છે.  ગુજરાતમાં દર પાંચમાંથી એક છોકરીના લગ્ન 18 વર્ષની ઉંમર પહેલા થઈ જાય છે. જ્યારે છોકરીઓના લગ્ન માટેની કાયદાકીય ઉંમર 18 વર્ષ છે. નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે ના આંકડાઓમાં આ વાત જાણવા મળી છે. ઉપરાંત, સર્વેમાં એવું પણ જાણવા મળ્યું છે કે 20થી 24 વર્ષની 21.8% છોકરીઓના લગ્ન 18 વર્ષની ઉંમર પહેલા થઈ ગયા હતા.એઙ્ગએફએચએસ-5 (2019-20) સર્વે જાહેર કરાયો હતો.

 આ સર્વેમાં એવું જાણવા મળ્યું છે કે કાયદાકીય કરતા ઓછી ઉંમરે લગ્નનું સૌથી વધુ પ્રમાણ ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં જોવા મળે છે. જ્યાં 26.9% છોકરીઓના લગ્ન 18 વર્ષની ઉંમર પહેલા થયા જ્યારે 33.9% છોકરાઓના લગ્ન 21 વર્ષની ઉંમર પહેલા થયા હોવાનું જાણવા મળે છે. વર્ષ 2017થી 2019 દરમિયાન અભયમ 181 હેલ્પલાઈન પર ગુજરાતમાં કાયદાકીય કરતા ઓછી ઉંમરના લગ્ન સંબંધિત ફરિયાદના ફોનકોલમાં 90%નો વધારો થયો. કેટલાંક સમૂહલગ્નમાં આ પ્રકારના કાયદાકીય કરતા ઓછી ઉંમરના લગ્ન વિશે જાણવા મળતા તે બંધ કરાયા હતા. 

આ અંગે એક સમાજશાસ્ત્રીએ કહ્યું કે બાળલગ્નનો મુદ્દે ક્યારેય પણ ગંભીરતાથી લેવામાં આવ્યો નથી અને તેને સામાજિક મુદ્દા તરીકે પણ ધ્યાનમાં લેવાયો નથી. ઉત્તરગુજરાત, ખેડા અને કચ્છના કેટલાંક વિસ્તારોમાં બાળલગ્ન પ્રચલિત છે. ઘણાં માતા-પિતાને એવો ડર સતાવતો હોય છે કે જો તેઓ પોતાની દીકરીના લગ્નમાં મોડું કરશે તો તેઓને સમાજમાં કદાચ લગ્ન માટેનો છોકરો નહીં મળે. 

સરકારી સુત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, મહિલા અને બાળવિકાસ વિભાગે એવી ઘણી યોજનાઓ શરૂ કરી છે કે જેમાં છોકરીઓ અભ્યાસ કરે તે માટે પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે. કાયદાકીય ઉંમર કરતા વહેલા થઈ રહેલા લગ્નને રોકવા અને છોકરીઓના જન્મદરમાં વધારો થાય તે માટેના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે.