દિલ્હી-

દેશની શિક્ષણ નીતિમાં 34 વર્ષ પછી નવા ફેરફાર કરવામાં આવ્યા છે. કેબિનેટે બુધવારે આ નવા શિક્ષણને મંજૂરી આપી છે. નવી શિક્ષણ નીતિમાં સ્કૂલ બેગ, પૂર્વ-પ્રાથમિક વર્ગથી લઈને બોર્ડની પરીક્ષાઓ, રિપોર્ટ કાર્ડ્સ, યુ.જી. પ્રવેશની પદ્ધતિઓ, એમફિલ જેવા ઘણા બદલાયા છે. અહીં જાણો કે આટલા વર્ષો પછી નવી શિક્ષણ નીતિમાં શું બદલાયું છે, તે તમારા બાળકના શિક્ષણ પર કેવી અસર કરશે.

આ નીતિની સૌથી મોટી વિશેષતા એ છે કે શાળાના શિક્ષણ, ઉચ્ચ શિક્ષણની સાથે કૃષિ શિક્ષણ, કાનૂની શિક્ષણ, તબીબી શિક્ષણ અને તકનીકી શિક્ષણને તેના કાર્યક્ષેત્ર હેઠળ લાવવામાં આવ્યા છે. તેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ વિદ્યાર્થીઓને અભ્યાસની સાથે સીધા જીવન શાળામાં જોડવાનો છે. હમણાં સુધી, તમે સહ-અભ્યાસક્રમ અથવા વધારાની અભ્યાસક્રમ પ્રવૃત્તિ તરીકે કલા, સંગીત, હસ્તકલા, રમતગમત, યોગ વગેરેનો અભ્યાસ કરી રહ્યાં છો. હવે તેઓ મુખ્ય અભ્યાસક્રમનો એક ભાગ બનશે, તેમને વધારાની અભ્યાસક્રમ પ્રવૃત્તિ કહેવામાં આવશે નહીં.

હમણાં સુધી કોઈ લગ્ન કરાવવાની વચમાં બાકી હતું અથવા કોઈ બીમાર હતું. હવે એવી ગોઠવણ કરવામાં આવી છે કે જો કોઈ કારણોસર અધ્યાય મધ્યમ સેમેસ્ટરમાં ખોવાઈ જાય છે, તો તમને બહુવિધ પ્રવેશ અને બહાર નીકળવાની સિસ્ટમ હેઠળ લાભ મળશે. મતલબ કે જો તમે એક વર્ષ માટે અભ્યાસ કર્યો છે, તો પછી પ્રમાણપત્ર, જો તમારી પાસે બે વર્ષ છે, તો તમને ડિપ્લોમા મળશે. ડિગ્રી ત્રણ કે ચાર વર્ષ પછી આપવામાં આવશે.સરકારે નિર્ણય કર્યો છે કે હવે જીડીપીનો 6 ટકા હિસ્સો શિક્ષણ પાછળ ખર્ચ કરવામાં આવશે. હાલમાં, ભારતના જીડીપીના 4.43% શિક્ષણ પર ખર્ચવામાં આવે છે. તે જ સમયે, માનવ સંસાધન વિકાસ મંત્રાલયનું નામ હવે બદલીને શિક્ષણ મંત્રાલય કરવામાં આવ્યું છે. આ પણ એક મોટો અને નોંધપાત્ર ફેરફાર છે.

આયોગે શિક્ષકોને તાલીમ આપવા પર વિશેષ ભાર મૂક્યો છે. સ્વાભાવિક છે કે એક સારો શિક્ષક વધુ સારા વિદ્યાર્થીને તૈયાર કરે છે. તેથી, વ્યાપક સુધારા માટે, યુનિવર્સિટીઓ અથવા કોલેજોના સ્તરે શિક્ષક તાલીમ અને તમામ શિક્ષણ કાર્યક્રમો શામેલ કરવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે. સરકાર હવે નવું રાષ્ટ્રીય અભ્યાસક્રમ માળખું તૈયાર કરશે. ECE, શાળાઓ, શિક્ષકો અને પુખ્ત શિક્ષણ તેમાં ઉમેરવામાં આવશે. બોર્ડની પરીક્ષાને વિભાગોમાં વહેંચવામાં આવશે. હવે બોર્ડની બે પરીક્ષાઓ પર તાણ ઓછું કરવા માટે, બોર્ડ ત્રણ પરીક્ષાઓ પણ લઈ શકે છે.

આ સિવાય હવે બાળકોના રિપોર્ટકાર્ડમાં જીવન કૌશલ્ય ઉમેરવામાં આવશે.જોકે તમે શાળામાં રોજગાર શીખ્યા છો, તો તે તમારા રિપોર્ટ કાર્ડમાં સ્થાન મેળવશે. જેની સાથે બાળકોમાં જીવન કૌશલ્યનો વિકાસ પણ થશે. અત્યાર સુધી રિપોર્ટ કાર્ડમાં આવી કોઈ જોગવાઈ નહોતી.વર્ષ 2030 સુધીમાં દરેક બાળક માટે શિક્ષણ સુનિશ્ચિત કરવાનું સરકારનું લક્ષ્ય છે. આ માટે, નોંધણી 100 ટકા સુધી લાવવાનું લક્ષ્ય છે. આ સિવાય શાળાના શિક્ષણમાંથી બહાર નીકળ્યા પછી, દરેક બાળકનું જીવન કૌશલ્ય પણ હશે. જેથી જો તે ક્ષેત્રમાં કામ શરૂ કરવા માંગે છે, તો તે સરળતાથી કરી શકે છે.

નવી રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ 2020 માં, રાષ્ટ્રીય પરીક્ષા એજન્સી દ્વારા ઉચ્ચ શિક્ષણ સંસ્થાઓમાં પ્રવેશ માટે સામાન્ય પ્રવેશ પરીક્ષા આપવામાં આવશે. નવી નેશનલ એજ્યુકેશન પોલિસી (એનઇપી) અનુસાર, રાષ્ટ્રીય પરીક્ષણ એજન્સી (રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ, એનઇપી) ને હવે દેશભરની યુનિવર્સિટીઓમાં પ્રવેશ માટે પ્રવેશ પરીક્ષાઓ લેવા માટેનો વધારાનો હવાલો આપવામાં આવશે,જેમાં તે ઉચ્ચ શિક્ષણ માટે સામાન્ય પ્રવેશ પરીક્ષા લઈ શકે છે.એનટીએ પહેલેથી ઓલ ઈન્ડિયા એન્જિનિયરિંગ પ્રવેશ પરીક્ષા જેઈઇ મેઈન, તબીબી પ્રવેશ પરીક્ષા - એનઇઇટી, યુજીસી નેટ, દિલ્હી યુનિવર્સિટી (ડીયુઇટી), જવાહરલાલ નહેરુ યુનિવર્સિટી (જેએનયુઇ) જેવી કેન્દ્રીય યુનિવર્સિટીઓમાં પ્રવેશ માટે પ્રવેશ પરીક્ષાનું આયોજન કરે છે.

અભ્યાસક્રમમાં ભારતીય જ્ઞાન પ્રણાલીનો સમાવેશ કરવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે, 'રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ આયોગ' ની રચના અને ખાનગી શાળાઓને મનસ્વી રીતે ફી વધારતા અટકાવવા. આ રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ આયોગ ભારતની પ્રાચીન જ્ઞાન પ્રણાલીને સંપૂર્ણતા સાથે શિક્ષણ સાથે સંકલિત કરવાનું કામ કરશે.સંશોધન માટે જતા લોકો માટે નવી વ્યવસ્થા પણ કરવામાં આવી છે. તેમને 4 વર્ષના ડિગ્રી પ્રોગ્રામનો વિકલ્પ આપવામાં આવશે. એટલે કે, ત્રણ વર્ષની ડિગ્રી સાથે એક વર્ષ એમએ માટે એમ ફિલની જરૂર રહેશે નહીં. આ પછી, તમે સીધા પીએચડી પર જઈ શકો છો. આનો અર્થ એ કે નવી શિક્ષણ નીતિમાં સરકારે હવે એમફિલને સંપૂર્ણ રીતે ખતમ કરવાની વાત કરી છે.

બહુવિધ શિસ્ત શિક્ષણમાં, હવે તમે એક પ્રવાહ સિવાય અન્ય કોઈ વિષય લઈ શકો છો. એટલે કે, જો તમે એન્જિનિયરિંગ કરી રહ્યા છો અને તમને સંગીતના પણ શોખ છે, તો પછી તમે તે વિષય સાથે મળીને અભ્યાસ પણ કરી શકો છો. હવે પ્રવાહ મુજબ, વિષય લેવા પર કોઈ ભાર નહીં મૂકાય. પહેલાની જેમ, વિષયની પસંદગી પ્રવાહ મુજબ કરવાની હતી, હવે તે પણ બદલાશે.

પ્રાથમિક સ્તરે, શિક્ષણમાં આંતરભાષીયતાના સમાવેશ અને બાળકોની ઘરેલુ ભાષાને સમજનારા ભાષા શિક્ષકોની ઉપલબ્ધતાને મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે. આ સમસ્યા રાષ્ટ્રીય સ્તરે વિવિધ રાજ્યોમાં જોવા મળી રહી છે. તેથી માતૃભાષાને પ્રથમથી પાંચમી સુધી શક્ય તેટલું સૂચનાના માધ્યમ તરીકે વાપરવું જોઈએ. જ્યાં ઘર અને શાળાની ભાષાઓ જુદી હોય ત્યાં બે ભાષાઓનો ઉપયોગ સૂચવવામાં આવ્યો છે.છોકરીઓનું શિક્ષણ ચાલુ રહે તે માટે તેમને ભાવનાત્મક રૂપે સલામત વાતાવરણ પ્રદાન કરવાનું સૂચન કરવામાં આવ્યું છે. આ માટે નવી એજ્યુકેશન પોલિસી -2018 માં કસ્તુરબા ગાંધી ગર્લ સ્કૂલને 12 માં વધારવાનું સૂચન કરાયું છે.

યુ.એસ. સરકાર એનએસએફ (નેશનલ રિસર્ચ ફાઉન્ડેશન) ને એનએસએફ (નેશનલ સાયન્સ ફાઉન્ડેશન) ની તર્જ પર લાવી રહી છે. આમાં માત્ર વિજ્ઞાન નહીં પણ સામાજિક વિજ્ઞાન પણ શામેલ હશે. તે મોટા પ્રોજેક્ટ્સ માટે નાણાં આપશે. આ યુવાનોને શિક્ષણની સાથે સંશોધન ક્ષેત્રે આગળ આવવામાં મદદ કરશે. પ્રથમ અને બીજા ધોરણમાં ભાષા અને ગણિત પર કામ કરવા પર ભાર નવી શિક્ષણ નીતિમાં સમાવવામાં આવેલ છે. આ સાથે ચોથા અને પાંચમા વર્ગના બાળકો સાથે લખવાની કુશળતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનું કહેવામાં આવ્યું છે. આ માટે ભાષા સપ્તાહ, ગણિત સપ્તાહ અને ભાષા મેળો કે ગણિત મેળો જેવા કાર્યક્રમો યોજવામાં આવશે.

આમાં, પુસ્તકાલયોને જીવંત બનાવવા અને અન્ય પ્રવૃત્તિઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનું કહેવામાં આવ્યું છે. ઉદાહરણ તરીકે, બાળકો વાર્તા કહેવા, થિયેટર, જૂથ અધ્યયન, પોસ્ટરો અને ડિસ્પ્લેથી પણ શીખી શકે છે. પુસ્તકો સિવાયના માધ્યમો દ્વારા બાળકોને ભણાવવા પર ભાર મૂક્યો છે, બાળકોની બેગનો ભાર ઓછો કરવાના હેતુથી પણ તે મહત્વનું માનવામાં આવ્યું છે.પ્રારંભિક બાળપણની સંભાળ અને શિક્ષણ માટે એનસીઇઆરટી દ્વારા અભ્યાસક્રમ તૈયાર કરવામાં આવશે. તે 3 થી 6 વર્ષના બાળકો માટે વિકસિત કરવામાં આવશે. આમાં, મૂળભૂત શિક્ષણ (6 થી 9 વર્ષ માટે) માટે રાષ્ટ્રીય મિશન ઓન ફાઉન્ડેશનલ સાક્ષરતા અને અંકશાસ્ત્ર શરૂ કરવામાં આવશે.

આ માટે હોશિયાર બાળકો અને બાળકી માટેની રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિમાં વિશેષ જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. આ સિવાય વર્ગ 6 થી નીતિમાં વ્યાવસાયિક અભ્યાસ ઉમેરવામાં આવશે.શિક્ષકોના ટેકા માટે ટેકનોલોજીના ઉપયોગને પ્રોત્સાહિત કરવાની વાત પણ નવી શિક્ષણ નીતિમાં શામેલ છે. આ માટે, કમ્પ્યુટર, લેપટોપ અને ફોન વગેરે દ્વારા વિવિધ એપ્લિકેશનોનો ઉપયોગ શીખવાનું રસપ્રદ બનાવવા માટે કહેવામાં આવ્યું છે